Τα παιδιά αφουγκράζονται την πραγματικότητα και όσα ακούν στα Μ.Μ.Ε.. Συνήθως έρχονται με ερωτήματα. Μπορούμε να τα βοηθήσουμε να οδηγηθούν σε μια καλύτερη κατανόηση, εξηγώντας την αλήθεια. Φροντίζουμε όμως οι λέξεις που θα χρησιμοποιήσουμε να είναι σύμφωνες με την ηλικία τους. Οι λέξεις έχουν «δύναμη» και επηρεάζουν το πώς νιώθουμε.

Για παράδειγμα, μπορούμε στη συζήτηση με το παιδί μας να αξιοποιήσουμε τις παρακάτω συμβουλές:

«Ο πόλεμος είναι το αποτέλεσμα μιας έντονης σύγκρουσης, μιας έντονης διαφωνίας ανάμεσα στους αρχηγούς των λαών. Οι αρχηγοί μπορούν να διαφωνούν για διάφορους λόγους, αυτό είναι κάτι που συμβαίνει. Όταν όμως ξεκινά ένας πόλεμος, οι διαφωνίες επιλύονται με τον λάθος τρόπο. Χρησιμοποιούνται τα όπλα αντί για τα λόγια. Η χρήση των όπλων είναι επικίνδυνη για τη ζωή των ανθρώπων, με αποτέλεσμα για ένα χρονικό διάστημα να χρειαστεί να απομακρυνθούν από το σπίτι τους».

«Όσο για τους ανθρώπους, για τους γονείς και τα παιδιά τους, μεταφέρονται σε ασφαλή μέρη. Είτε σε φίλους ή συγγενείς οι οποίοι δεν κατοικούν κοντά στην περιοχή του πολέμου, είτε σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους που έχουν δημιουργήσει τα ίδια τα κράτη, ή οι γειτονικοί λαοί. Η προσπάθεια όλων στρέφεται στην φροντίδα των ανθρώπων, να είναι ασφαλείς και να έχουν ό,τι χρειάζονται μέχρι να επιστρέψουν σπίτι τους. Δυστυχώς, δεν τα καταφέρνουν πάντοτε, γι’ αυτό και σε έναν πόλεμο χάνονται ζωές. Ο πόλεμος δεν είναι παιχνίδι. Κάθε ζωή είναι μοναδική και πρέπει να προστατεύεται…».

«Πιστεύω πως σύντομα θα λυθεί. Οι συγκρούσεις μερικές φορές είναι έντονες, όμως συνήθως ακολουθεί η λύση, έρχεται ένας συμβιβασμός ανάμεσα στα διαφορετικά «θέλω» των δύο πλευρών. Μπορεί όμως να πάρει χρόνο και να χρειαστεί να επιδείξουμε υπομονή και να φροντίσουμε όσους έχουν ανάγκη».

Η βία του πολέμου γεννά συναισθήματα φόβου για τους συνανθρώπους μας, αλλά και για εμάς τους ίδιους. Είναι βοηθητικό να επιτρέψουμε στα παιδιά να εκφράσουν κάθε δυσφορικό συναίσθημα. Η έκφραση θα τα ανακουφίσει. Βάζουμε σε λόγια πως κάθε στενάχωρο συναίσθημα είναι φυσιολογικό και μιλούμε και για τα δικά μας συναισθήματα.

Σε συνέχεια της πιθανής έκφρασης επιβαρυντικών συναισθημάτων, προσπαθούμε να τους δημιουργήσουμε ένα αίσθημα της ασφάλειας. Εξηγούμε πως στη συγκεκριμένη σύγκρουση δεν εμπλέκεται άμεσα η χώρα μας. Τόσο εκείνα όσο και εμείς, οι γονείς τους, οι δικοί μας άνθρωποι, oι φίλοι μας στο σχολείο, είμαστε όλοι ασφαλείς. Ο δικός μας ρόλος αφορά στην έμπρακτη στήριξη που οφείλουμε να προσφέρουμε σε όσους πλήττονται.

Στη συζήτηση με τα παιδιά για μία δύσκολη συνθήκη, βοηθά να εστιάζουμε στο τι μπορούμε να κάνουμε – σε αντίθεση με όσα πιθανά δεν μπορούμε να αλλάξουμε.

«Μπορούμε και εμείς να στείλουμε πρώτες ύλες, ώστε να συνδράμουμε στη φροντίδα των ανθρώπων. Μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με οργανισμούς που αναλαμβάνουν να στείλουν απαραίτητες πρώτες ύλες (όπως φάρμακα, τρόφιμα και ρούχα)».

Κατά τη διάρκεια της ευαισθητοποίησης προς τα παιδιά μας, είναι σημαντικό να μην οδηγηθούμε σε πολιτικές συζητήσεις. Ο πόλεμος συνιστά μια λάθος στρατηγική επίλυσης προβλημάτων, διαφωνιών και συγκρούσεων. Προφυλάξτε τα από το να πάρουν θέση.

Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στο γεγονός πως επιλέχθηκε ο λάθος τρόπος επίλυσης διαφωνιών. Αντιγνωμίες πάντοτε υπάρχουν. Δεν έχει όμως επιλεχθεί ο κατάλληλος τρόπος επίλυσης. Οι διαφωνίες χρειάζεται να επιλύονται με συζήτηση.

Στη συζήτηση με τα παιδιά μας παραμένουμε σταθεροί στο γεγονός ότι η παγκόσμια κοινότητα καταδικάζει τη βίαιη σύγκρουση και όλοι μαζί φροντίζουμε για τους συνανθρώπους μας. Είναι σημαντικό να ενεργοποιήσουμε στα παιδιά μας συναισθήματα αλληλεγγύης.

Από το Τμήμα Σχολικών Ψυχολόγων του CGS

Φωτογραφία: Reuters.com (child looks out of a dust-covered window of a train next to a heart symbol depicted on it, as evacuees board a train before leaving the rebel-controlled city of Donetsk, Ukraine February 20. REUTERS/Alexander Ermochenko)