Στη σημερινή μας συνάντηση, καλεσμένος ήταν ο μουσικός που σημάδεψε τον 20ο αιώνα, με το μοναδικό του ήχο, τα έργα, τα λόγια, την παρουσία, τις δηλώσεις, τη δύναμη που αναδύθηκε από την πολύπλευρη προσωπικότητά του.
Είδαμε αφιερώματα, ακούσαμε διηγήσεις, διαβάσαμε για τη ζωή και το έργο του με μουσική υπόκρουση «Το χαμόγελο της Τζοκόντα», περιηγηθήκαμε για λίγο στο «Μαγεμένο Αυλό», στο γνωστό γωνιακό τραπέζι της παρέας του, μάθαμε για το περίφημο Όσκαρ, για το γλέντι στις Κάννες, για τα «Παιδιά του Πειραιά», για την έντονη σύνδεσή του με τους ποιητές της γενιάς του ΄30, για την ιστορία της εκδρομής με τη «Μικρή λευκή αχιβάδα» που του άφησε πάνω στο πιάνο ο Νίκος Κούνδουρος και …ακόμα τίποτα δεν είπαμε, έχουμε τόσα πολλά να πούμε.
Το σημαντικότερο όμως ήταν τα τραγούδια του, που απολαύσαμε στην κιθάρα από μέλος της ομάδας μας, τα τραγούδια του που σιγοτραγουδήσαμε και …τα λόγια του «Κεμάλ» που μαθαίνονται δύσκολα αλλά εμείς τα ξέραμε.
Όσο γεμάτο ομορφιά, μουσική και τέχνη ήταν το απόγευμά μας, τόση είναι και η ανυπομονησία μας για τη συνέχεια, μετά τις γιορτές. Γιατί….
«Το τραγούδι δεν είναι σύνθημα ή πράξη εκτονώσεως. Είναι μια σχέση υπεύθυνη, που μας αποκαλύπτει. Τελετουργία που απαιτεί, τόσο από σας όσο και από μένα, μια προετοιμασία θρησκευτική, επίμονη άσκηση γνώσης και αθωότητας, αποκαλύψεως και ανιχνεύσεως, μνήμης και προφητείας.
Το τραγούδι είναι μια μαγική στιγμή κι εγώ ένας πανηγυριώτης μάγος εκπρόσωπός σας, που θα φωτίσω τις κρυφές και αθέατες γωνιές σας, θα σας εκπλήξω, θα σας γεμίσω ερωτήματα και μελωδίες που ίσως γενούν δικές σας και θα μεταφερθούν στο σπίτι σας. Κι ας μην μπορείτε να με τραγουδήσετε.
Θα το θυμάσθε και θα το ’χετε εντός σας, χωρίς την δυνατότητα να το γλεντήστε με αυτάρεσκη και δυνατή φωνή. Μόνο να το ψελλίζετε θα είναι δυνατόν, σαν προσευχή…
Πιστεύω πως η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα, γιατί το τραγούδι μας ενώνει μέσα σ’ ένα μύθο κοινό. Κι όπως στον χορό ενώνουμε τα χέρια μεταξύ μας για ν’ ακολουθήσουμε ίδιες ρυθμικές κινήσεις, έτσι και στο τραγούδι ενώνουμε τις ψυχές μας για ν’ ακολουθήσουμε μαζί, τις ίδιες εσωτερικές δονήσεις. Κι όσο για τον κοινό μύθο που δεν υπάρχει στις μέρες μας, τον σχηματίζουμε καινούριο κι απ’ την αρχή κάθε φορά. Κάθε φορά που νιώθουμε βαθιά την ανάγκη να τραγουδήσουμε.
Μάνος Χατζιδάκις, Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, εκδ. Ίκαρος, 1995
(αποσπάσματα)
